The Gaslight Effect: How to Spot and Survive the Hidden Manipulation Others Use to Control Your Life

သင်ဟာ ကိုယ့်ရဲ့အတွေးတွေ၊ ခံစားချက်တွေကို ကိုယ်တိုင်တောင် မယုံကြည်နိုင်တော့တဲ့အထိ ဖြစ်เคยဖူးပါသလား။ “ငါပဲ အဖြစ်သည်းနေတာလား”၊ “ငါပဲ မှားနေတာလား” လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အမြဲတမ်း မေးခွန်းထုတ်နေရပါသလား။ သင့်ရဲ့လက်တွဲဖော်၊ အထက်လူကြီး၊ ဒါမှမဟုတ် မိသားစုဝင်တစ်ယောက်ယောက်က သင့်ကို အမြဲတမ်း အပြစ်ရှိတယ်လို့ ခံစားရအောင် ပြုလုပ်နေပါသလား။

အကယ်၍ သင်သည် ဤမေးခွန်းများကို ခေါင်းညိတ်မိပါက၊ သင်ကြုံတွေ့နေရတာဟာ ‘Gaslighting’ လို့ခေါ်တဲ့ လျှို့ဝှက်သော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အသုံးချမှုတစ်မျိုး ဖြစ်နိုင်ပါသည်။

“The Gaslight Effect” စာအုပ်တွင် Yale စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ သုတေသနစင်တာမှ စိတ်ပညာရှင် ဒေါက်တာ ရော်ဘင် စတန်း (Dr. Robin Stern) က ဤအန္တရာယ်ရှိသော အပြုအမူကို မည်သို့သိနိုင်ပြီး၊ ၎င်း၏ သက်ရောက်မှုများမှ မည်သို့လွတ်မြောက်ကာ မိမိကိုယ်ကို ပြန်လည်ကုစားနိုင်မည်ကို အသေးစိတ် လမ်းညွှန်ပြသထားသည်။

Gaslighting ဆိုတာဘာလဲ။

Gaslighting ဆိုသည်မှာ လူတစ်ယောက်က အခြားတစ်ယောက်အား သူတို့၏ အမြင်၊ မှတ်ဉာဏ် သို့မဟုတ် အဖြစ်မှန်ကို သံသယဝင်လာစေရန် စနစ်တကျ ကြိုးကိုင်ခြယ်လှယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သင့်အား “ငါရူးနေပြီလား” ဟု ထင်မြင်လာစေရန် ရည်ရွယ်ပြီး သင့်အပေါ်တွင် အာဏာနှင့် ထိန်းချုပ်မှုရရှိရန် ကြိုးပမ်းသည့် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

ဤစာအုပ်တွင် သင်ဘာတွေလေ့လာခွင့်ရမည်လဲ။

• Gaslightingကိုသိခြင်း: သင့်ကို အသုံးချနေသူများ အသုံးပြုလေ့ရှိသော စကားလုံးများ၊ အပြုအမူများနှင့် နည်းဗျူဟာများကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ထုတ်ပြသထားသည်။
• Gaslighting ၏ အဆင့်များ: သင်သည် ဤအခြေအနေကို စတင်မယုံကြည်သည့်အဆင့်မှသည် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ပြောဆိုသည့်အဆင့်၊ နောက်ဆုံးတွင် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းပြီး အရာရာကို လက်ခံလိုက်သည့်အဆင့်အထိ မည်သို့ရောက်ရှိသွားသည်ကို နားလည်သွားစေမည်။
• “The Gaslight Tango”: ဤအခြေအနေသည် တစ်ဖက်တည်းမှ ပြုလုပ်၍မရပါ။ သင့်ကိုအသုံးချနေသူ (Gaslighter) နှင့် သင့်ဘက်မှ (Gaslightee) ဤအဖြစ်အပျက်တွင် မည်သို့ ပါဝင်ပတ်သက်နေသည်ကို နားလည်စေပြီး ထိုသံသရာကို ဖြတ်တောက်နိုင်ရန် ကူညီပေးမည်။
• လွတ်မြောက်ရေး နည်းလမ်းများ: “Gaslight ကို ဘယ်လိုပိတ်မလဲ” ဆိုသည့် လက်တွေ့ကျသော နည်းလမ်းများကို လေ့လာရမည်။ ၎င်းတွင် ဆက်ဆံရေးကို အဆုံးသတ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် ဆက်ဆံရေးကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရင်း မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရပ်တည်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။
• မိမိကိုယ်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်း: ကိုယ့်ရဲ့အလှတရားကို ပြန်လည်ယုံကြည်ပြီး၊ မိမိကိုယ်ကို တန်ဖိုးထားမှုနှင့် ယုံကြည်မှုကို မည်သို့ပြန်လည်တည်ဆောက်ရမည်ကို လမ်းညွှန်ပေးမည်။

ဘယ်သူတွေအတွက် သင့်တော်သလဲ။

• စိတ်ရှုပ်စရာကောင်းပြီး ထိန်းချုပ်ခံနေရသော အချစ်ရေး၊ မိသားစု သို့မဟုတ် အလုပ်ခွင်ဆက်ဆံရေးထဲတွင် ရှိနေသူများ။
• မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုကျဆင်းပြီး အမြဲတမ်း စိတ်ပူပန်နေရသူများ။
• စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အသုံးချခြယ်လှယ်မှုများအကြောင်းကို နက်နက်နဲနဲ နားလည်လိုသူတိုင်း။
• ကုထုံးပညာရှင်များနှင့် အကြံပေးများ။

သင့်ရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာလွတ်လပ်မှုကို ပြန်လည်ရယူဖို့အချိန်တန်ပါပြီ။ သင့်ရဲ့အမှန်တရားကို အခြားသူတစ်ယောက်က ဖျက်ဆီးခွင့်မပေးပါနဲ့တော့။ ဤစာအုပ်က သင့်ကို အလင်းရောင်ပြပြီး သင်၏ကိုယ်ပိုင်အသိဉာဏ်ကို ပြန်လည်ယုံကြည်နိုင်စွမ်းရှိလာစေရန် ကူညီပေးမည့် လမ်းညွှန်ကောင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။